Market Watch.
Căn cứ là liệu Mỹ có vi phạm quy chế "tối huệ quốc" của Tổ chức Thương mại Thế giới hay không?
Vi phạm "Quy chế tối huệ quốc"
Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc sắp trở nên phức tạp hơn, khi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã sẵn sàng bắt đầu một cuộc điều tra về thuế quan mà chính quyền của Tổng thống Donald Trump áp lên 250 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc.
Vào ngày 28.1, trọng tài tranh chấp thương mại có trụ sở tại Geneva có thể sẽ phát động một cuộc điều tra về việc liệu thuế quan mà Mỹ đang áp đi ngược lại yêu cầu rằng tất cả các thành viên WTO phải áp cùng một mức thuế quan lẫn nhau (hay còn gọi là quy chế “tối huệ quốc”), như phía Trung Quốc khẳng định, hay không.
Cuộc điều tra diễn ra vào một thời điểm nhạy cảm vì những tranh chấp giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Một vòng đàm phán thương mại mới dự kiến sẽ bắt đầu vào ngày 30.1 và nếu hai bên không đạt được thỏa thuận vào ngày 1.3, chính quyền Trump đã đe dọa sẽ tăng mức thuế suất đối với hàng hóa trị giá 200 ti USD đối với hàng hóa Trung Quốc lên 25% từ 10%.
 |
| Nguồn: Bloomberg |
“Sự vụ này của WTO là đặc biệt quan trọng bởi vì nó liên quan đến vấn đề pháp lý quốc tế trung tâm trong hành vi chiến tranh thương mại của Mỹ với Trung Quốc, liệu Mỹ có thể áp đặt các hạn chế thương mại đối với Trung Quốc để đối phó với các vi phạm quy tắc WTO của Trung Quốc mà không cần tìm cách giải quyết tranh chấp trong WTO”, James James Bacchus, cựu nghị sĩ đảng Dân chủ và từng là người đứng đầu cơ quan phúc thẩm của WTO, nói trong một email gửi Bloomberg. Ông nói thêm: “Tôi tin rằng những mức thuế này của Mỹ không phù hợp với nghĩa vụ của WTO, nhưng cơ quan phúc thẩm của WTO sẽ có quyết định của mình”.
Đây là yêu cầu thứ hai của Trung Quốc về một cuộc điều tra về vấn đề này, lần đầu tiên vào tháng trước đã bị Mỹ phủ quyết. Lần này, cuộc điều tra có thể sẽ diễn ra vì các quy tắc của WTO ngăn các thành viên chặn cuộc điều tra những tranh chấp lần thứ hai.
Sự bất lực của WTO
Nhưng Trung Quốc sẽ không thể kì vọng điều gì đột phá những vụ kiện như thế này do những tồn đọng trong hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO. Cho đến nay, 23 vụ kiện đã được đề xuất nhằm chống lại chính quyền Mĩ hiện tại, bao gồm cả một cuộc điều tra của EU về thuế quan đối với nhập khẩu nhôm và thép.
“Những căng thẳng thương mại này không chỉ là mối đe dọa đối với hệ thống, mà còn là mối đe dọa đối với toàn bộ cộng đồng quốc tế”, ông Roberto Roberto Azevedo, tổng giám đốc của WTO, cho biết trong một phiên thảo luận ở Davos vào ngày 24.1. Ông nói thêm: “Những rủi ro vẫn đang hiện hữu và sẽ có những tác động kinh tế”.
Vụ kiện đã đề cập đến vấn đề trung tâm của cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung Quốc vì ông Trump nói rằng thuế quan là cần thiết để chống lại những gì mà phía Mỹ gọi là chiến dịch của Trung Quốc nhằm đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ.
Trong khi đó, phía Trung Quốc thì cáo buộc rằng thuế quan của Mỹ vi phạm điều khoản “tối huệ quốc” của WTO vì Mỹ không áp cùng một mức thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ tất cả các thành viên WTO khác.
Phía Mỹ thì lập luận rằng thuế quan nằm ngoài khuôn khổ của WTO vì họ giải quyết các vấn đề thương mại không được đề cập cụ thể theo các quy định của WTO.
Giới phân tích quan vai trò ngày càng suy giảm của WTO trong việc giải quyết tranh chấp thương mại thế giới. Trước đây, Tổng thống Trump cũng đã gây sức ép lên WTO và dọa rằng "Nếu họ không cải thiện, tôi sẽ rút (nước Mỹ) khỏi WTO". Tổng thống Trump khẳng định Mỹ gặp nhiều bất lợi với việc bị WTO đối xử "rất tồi tệ" trong nhiều năm, đồng thời cho rằng tổ chức này nên "thay đổi phương pháp".